ANA SÖZLEŞME

BEŞİNCİ BÖLÜM

KOOPERATİFİN HESAPLARI VE DEFTERLERİ

HESAPLAR:

Hesap dönemi, Bilânço ve Netice hesapları:

Madde 58- Kooperatifın hesap dönemi takvim yılıdır. İlk faaliyete geçildiği yıldaki hesap dönemi kooperatifın kurulduğu tarihten başlar ve aynı yılın 31 Aralık tarihinde sona erer.

Yönetim kurulu her yıl 31 Aralık tarihi itibariyle envanter ya­par, bilânçoyu ve gelir-gider hesaplarını hazırlayıp genel kurul top­lantısından en az bir ay önce denetim kurulu üyelerine verir.

Denetim kurulu üyeleri bunları en çok on gün içinde inceleye­rek müştereken düzenleyecekleri raporla birlikte yönetim kurulu­na iade ederler. Bilânço ve netice hesapları genel kurul toplantısından en az 15 gün önce kooperatif merkezinde ortakların incelemesine sunulur ve isteyenlere birer sureti verilir.

MUHASEBE USULÜ :

Madde 59. Kooperatifın hesaplan, genel kabul görmüş muhasebe prensip ve usullerine uygun olarak tutulur ve mali durum tab­loları buna uygun şekilde hazırlanır.

GELİR GİDER FARKI ve DAĞITIMI :

Madde 60- Gelir gider farkı genel kurulca onaylanan yıllık bilânçoya göre tespit edilir.

Müspet gelir gider farkının %20'si yedek akçe ve % 1'i tanıtma ve eğitim fonu olarak aynldıktan sonra, geri kalan müspet fark ge­nel kurulca alınacak karara göre özel fon ile ortaklar ve personel için yardım fonu arasında bölüştürülür.

Yukarıdaki fıkraya göre ayrılan % 1 oranındaki fon, bilânçonun genel kurulca onaylanmasından itibaren bir ay içinde 1163 Sa­yılı Kanunun 94 ncü maddesi uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı emrindeki tanıtma ve eğitim hizmetleri fonu hesabına yatırılır.

Gelir gider farkı menfi olduğu takdirde ortaya çıkan açık yedek akçelerden, bunların yetmemesi halinde 61 nci maddeye göre oluşturulan özel fon ile ortak sermaye paylarından karşılanır.

Menfi neticeler ortadan kaldırılmadıkça gelir gider farkı dağıtımı yapılamaz.

Yedek akçeler ortaklara dağıtılamaz. Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaz.

Yönetim ve denetim kurulu üyelerine kazanç üzerinden pay verilemez. Kooperatif yalnız ortaklarıyla iş yapar.

ÖZEL FON İLE ORTAKLAR VE PERSONEL İÇİN YARDIM FONU

Madde 61- 60 ncı maddenin 2 nci fıkrasına göre kararlaştırılacak miktarlar, kooperatifın gelişmesine yarayacak işlerde kullanılmak üzere özel bir fon hesabı ile ortaklar ve personel için yardım fonu hesaplarından toplanır.

Bu fonlardan toplanan hâsılanın kullanımına ilişkin esaslar genel kurulca belirlenir.

BORÇ SENETLERİNİN TAKİBİ :

Madde 62- Kooperatifçe, borç taksitleri veya ara ödemeleri karşılığında ortaklardan alınan borç senetleri için, ortaklara, bunların ödeme tarihi ve tutarlannı gösteren imzalı ve mühürlü bir alındı belgesi verilir.

Bu senetler, muhasebe kayıtlarına geçirilir. Senetlerin ciro edilmesinde basiretli bir tacir gibi davranılır.

DEVİR TESLİM TUTANAĞI :

Madde 63- Yönetim Kurulu üyeleri ve memurları, görev devir ve teslimleri sırasında, sorumlulukları altındaki para, mal, defter, belge ve diğer kooperatif varlıklannı bir tutanakla yeni görevlilere teslim etmekle yükümlüdürler.

AVANSLAR ve ÖDEMELER :

Madde 64- Kooperatifın amaç ve işleri dışında avans verilemez ve ödeme yapılamaz. Her türlü ödemelerin geçerli belgelere da­yandırılması şarttır.

Verilecek avansın sebebi, miktarı, süresi, geri alınma şartları, kapatılması şekli ile kasada günlük olarak bulundurulacak azami para miktan ve kooperatif parasının amaçlara uygun şekilde değerlendirilmesi usulü Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.

KOOPERATİFİN ACZİ HALİNDE YAPILACAK İŞLER :

Madde 65- Kooperatifın aczi halinde bulunduğu kabul ettirecek ciddi senetler meveut ise, yönetim kurulu piyasada cari fıyatlar esas olmak üzere, derhal bir ara bilânçosu tanzim eder. Son yılın bilânçosu veya daha sonra yapılan bir tasfiye bilânçosu veyahut da yukarıda sözü geçen ara bilânçosu kooperatif mevcudunun borçlarını artık karşılamayacağını gösteriyorsa yönetim kurulu Sanayi ve Tıcaret Bakanlığına durumu bildirerek genel kurulu derhal olağanüstü toplantıya çağınr. Son yılın bilânçosunda kooperatif varlığı­nın yarısı karşılıksız kalırsa yönetim kurulu derhal genel kurulu toplantıya çağırarak durumu ortaklara arz eder. Aynı zamanda il­gili mahkeme ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bilgi verir.

Mali durumun düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde yö­netim kurulunun veya alacaklılardan birinin isteği üzerine mahke­me iflasın açılmasını erteleyebilir. Bu takdirde. mahkeme mevcut­lar defterinin tutulması, yönetim memuru (yediemin) atanması gibi kooperatif varlığının korunmasına ve devamına yarayan tedbirleri alır.

DEFTERLER :

Tutulacak Defterter :

Madde 66- Kooperatifte aşağıdaki defterlerin tutulması zorun­ludur

1-        Yevmiye Defteri,

2-        Defteri kebir,

3-        Envanter defteri,

4-        Karar defteri,

5-        Ortaklar defteri,

Kooperatifte bu defterlerden başka kasa defteri ile işin mahiyet önemini gerektirdiği diğer defterler de tutulur.

YEVMİYE DEFTERİ :

Madde 67- Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin belgelerden çıkanlarak tarih sırasıyla ve madde halinde düzenli olarak yazılmasına mahsus defterdir.

        Yevmiye maddelerinin en az aşağıdaki bilgileri içermesi şarttır.

a)     Madde sıra numarası, (Makine ile tutulan muhasebelerde zorunlu değildir.)

b)     Tarih,

c)     Borçlu hesap,

d)     Alacaklı hesap

e)     Meblağ, (Yardımcı hesaplara taksim edilenlerin, izahat sütı nunda gösterilnıesi şarttır.)

f)       Her kaydın dayandığı belgenin türü, tarihi ve numarası,

Yevmiye defterine geçirilecek kayıtlar haklı sebep olmaksız 10 günden fazla geciktirilemez.

Yevmiye defteri yeni senenin en geç Ocak ayı sonuna kadar notere ibraz edilip son kaydın altına notere (görülmüştür) sözü yazılarak mühür ve imza ile tasdik ettirilmek şarttır.

DEFTERİ KEBİR:

Madde 68- Defteri kebir, yevmiye defterine geçirilmiş olan işlemleri buradan alarak sistemli bir surette hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir.

Defteri kebirdeki kayıtların en az aşağıdaki bilgileri ihtiva etmesi şarttır.

a)           Tarih,

b)           Yevmiye defteri madde numarası,

c)           Meblağ,

d)           Toplu hesaplardan yardımcı nihai hesapların isimleri.

ENVANTER DEFTERİ:

Madde 69- Envanter defterine, kooperatifin açılış tarihinde ve müteakiben her hesap dönemi sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur.

Kanunda aksine hüküm olmadıkça hesap dönemi sonu için çı­kanlacak envanter ve bilançoların ertesi hesap döneminin ilk üç ayı ıçınde tamamlanmış olması gerekir.

Envanter defterine geçirilen envanter ve bilanço yönetim ku­rulunca imza ve notere ibraz olunur. Noterce son kaydın altına (görülmüştür) sözü yazılarak mühür ve imza ile tasdik ettirilmek şart­tır.

KARAR DEFTERİ:

Madde 70- Karar defterine genel kurul ve yönetim kurulu ta­rafından görüşmeler sonucunda verilen kararlar yazılır.

Yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul karar defteri ola­rak ayrı ayrı tutulur.

Genel kurul karar defterine yönetim kurulunca aslına uygunlu­ğu tasdik edilmiş olarak genel kurul tutanaklan yazılır ve yapıştırı­lır.

ORTAKLAR DEFTERİ:

Madde 71- Ortaklar defterine, her ortağın adı soyadı, iş ve ko­nut adresi, kooperatife giriş ve çıkış tarihleri ile yatırdığı veya çek­tiği paralar tarih sırasıyla yazılır.

Çıkarılan ortaklarla ilgili çıkarma kararının gerekçeli olarak bu deftere yazılması ve çıkarma işleminin kesinleştiği tarihin gösterilmesi gerekir.

DEFTERLERI TASDİK ETTİRME YUKÜMLÜLÜĞÜ:

Madde 72- Kooperatifin tutmak zorunda olduğu yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve her iki karar defteri kullanıl­maya başlanılmadan önce notere ibraz olunur. Noter bu defterleri mühür ve imzasıyla tasdik eder.

DEFTER VE BELGELERİN SAKLANMASI:

Madde 73- Kooperatif ile ilgili yazı, mektup, telgraf, fatura, cetvel, senet, makbuz, tutanak, şartname, proje, hakediş, fiş gibi belgelerle ödemeleri gösteren belgeler, mukavele, taahhüt, kefalet, sair teminat senetleri ve mahkeme ilamları gibi belgeler muntazam bir şekilde dosya halinde muhafaza edilir.

Bu belgelerle defterler son kayıt tarihinden itibaren on yıl geçinceye kadar saklanır. Kooperatifin sona ermesi halinde ilgili belgeler saklanmak üzere T. Tıcaret Kanununun 68 nci maddesine gö­re notere veya ortaklardan birine tevdi olunur.

     Başa Dön Önceki Bölüm Sonraki Bölüm